Рудкоўскі: Апёкшыся на Такаеве, Пуцін не будзе рызыкаваць адкрытым канфліктам з Лукашэнкам

Лукашэнка імкнецца паказаць сябе самастойным гульцом на геапалітычным полі, не залежным ад Крамля. Што азначае патрабаванне Пуціна “паскорыць аб’яднаўчыя працэсы”? Па якіх паняццях выбудоўваюцца стасункі Мінска з Масквой?

Спыталі акадэмічнага дырэктара BISS Пятра Рудкоўскага.

– Лаўроў і Пуцін здзейснілі маштабную псіхалагічную атаку на Лукашэнку з мэтай “паскорыць аб’яднаўчыя працэсы”. Падобна, гаворка ідзе ўжо не проста пра аб’яднанне высілкаў дзеля пераадолення санкцыйных наступстваў, а пра тэрытарыяльнае аб’яднанне? Ці гэта памылковае ўражанне?

–  Сапраўды, з вуснаў Пуціна прагучала формула «объединительные процессы». Гэта было нібыта ў кантэксце развіцця супрацоўніцтва паміж рэгіёнамі Беларусі і Расіі, але ўсё ж падтэкст тут добра чытэльны. Як і тое, што цягам паўгода Лукашэнку шэсць разоў выклікалі на размову да Пуціна, і ўсе шэсць разоў ён з’яўляўся. Гаворка ідзе пра нешта большае, чым інтэграцыя. Гаворка пра стварэнне Саюзнай дзяржавы ў стылі СССР, у склад якой, апрача Расіі і Беларусі, могуць быць уключаны і псеўдадзяржаўкі, якія Пуцін збіраецца стварыць на тэрыторыі Украіны.

Хоць намеры Крамля дужа чытэльныя, ёсць, аднак, адна праблемка: Лукашэнка – з чыста эгаістычных прычын – не пойдзе на «объединительные процессы». А рызыкаваць выбухам сваркі з «апошнім саюзнікам» Крэмль… хутчэй за ўсё не будзе. Што праўда, рацыяналізм, як паказалі апошнія чатыры месяцы, не ёсць моцным бокам Крамля, але цяжка ўявіць сітуацыю, у якой Крэмль – ужо апёкшыся на Такаеве падчас Пецярбугскага эканамічнага форуму – будзе рызыкаваць адкрытым канфліктам з Лукашэнкам.

Санкцыйныя выклікі – гэта рэальная праблема для абодвух аўтакратаў, але магчымасці сумеснага іх пераадолення тут невялікія. Дый што такое санкцыі ў параўнанні з вялікім геапалітычным подзвігам, які Пуцін задумаў ажыццявіць, каб прадвызначыць ход гісторыі на дзесяцігоддзі або нават стагоддзі.

– Лукашэнка прагаворвае ўласныя фобіі пра паглынанне Беларусі, прычым апелюе чамусьці да кіраўніка МЗС РФ. “Блізкія людзі”, але, відаць, крамлёўскія ўладыкі не дзеляцца падобнымі планамі нават з Лукашэнкам?

– Перакананы, што так. Думаю, на Лукашэнку аказваецца масіраваны ціск у напрамку «дэлегавання» значнай часткі суверэнітэту Саюзнай дзяржаве, што па факце будзе азначаць перадачу яе ў поўнае падпарадкаванне Расіі, з перспектывай ператварэння яе ў частку Расійскай Федэрацыі. Планамі з Минскам дзеляцца ў той меры, у якой прынята дзяліцца з васалам: яго інфармуюць пра неабходнасць аб’яднання, хутчэй за ўсё, абяцаюць захаванне ўлады ў новай структуры кіравання Беларуссю, без інфармавання пра імаверныя планы «Б» або «В» (замены ў выпадку нелаяльнасці або паглыблення незадавальнення ім з боку насельніцтва).

– Якім чынам Крэмль можа паскорыць аб’яднаўчыя працэсы?

– З таго, што памятаю, Лукашэнка казаў словы, прыпісваючы іх заходнім палітыкам: маўляў, яны спекулююць, што вось Пуцін інкарпаруе Беларусь. Але цалкам імаверна, што Лукашэнка проціпастаўляецца пуцінскаму прэсінгу вось такім – іншасказальным – спосабам. Маўляў, недругі спекулююць над тым, што Крэмль нас інкарпаруе, і што – вы хочаце пацвердзіць спекуляцыі недругаў?

– Ці мае Лукашэнка магчымасць і сілу волі затармазіць аб’яднаўчыя працэсы? Рэпліка пра тое, што ў Беларусі і Расіі досыць сіл і сродкаў для таго, каб арганізаваць транзіт грузаў у Калінінград, прычым “без усялякіх войн і напружанняў”, выбіваецца з агульнага рэчышча пракрамлёўскай рыторыкі. Як і наданне бязвізавага ўезду грамадзянам Польшчы. Гэта спроба ўнікнуць яшчэ большага абвастрэння з суседзямі?

– Бязвіз для грамадзян Польшчы – гэта спроба займець трошкі валюты, што ва ўмовах эканамічнай рэцэсіі цалкам зразумела. Ці мае Лукашэнка магчымасць і сілу волі? Я б не стаў гэта называць «сілай волі» макіявелічнае манеўраванне паміж Сцыллай і Харыбдай дзеля захавання сваёй нелегітымнай улады –нагадаю пра падтрымку расійскай агрэсіі супраць Украіны.

Іншая справа – гатоўнасць ісці на многае дзеля захавання сваёй улады. Дзеля гэтага – так, ён гатовы тармазіць аб’яднаўчыя працэсы і, хутчэй за ўсё, будзе гэта рабіць. У выпадку адкрытага канфлікту – ён дужа рызыкуе, але дужа рызыкуе і Крэмль, для якога Беларусь – апошні саюзнік. У сітуацыі, калі вынік вайны ва Украіне няясны, Крэмль вельмі не хацеў бы апынуцца перад выбарам: або страціць Беларусь, або распачаць карную экспедыцыю супраць яе. Захад паказаў, што дзеля стрымлівання пуцінскай агрэсіі ён гатоў узнавіць перамовы нават з такой адыёзнай фігурай, як Нікалас Мадура. Так што у Крамля няма ніякай пэўнасці, што ў выпадку празмернага ціску на Лукашэнку ён не заключыць тактычны саюз з Захадам.

Хай сабе імавернасць такога сцэнару не дужа высокая, але калі б такое сталася, гэта быў бы апошні цвік у труну саюзніцкага кола Расіі. Вось гэтая фобія і ёсць тым абшарам, на якім можа гуляць Лукашэнка і, хутчэй за ўсё, ён на ім – з захаваннем усіх мер асцярожнасці – гуляе.