Адкуль бяруцца тысячы “экстрэмістаў”, калі ў краіне ўсё стабільна?

Крымінальную справу 25 лістапада будзе разглядаць Мінгарсуд.

Арэшка, Фядыніч і Бераснёў прызнаныя праваабаронцамі палітвязнямі.

Што хаваецца за вылучанымі прафсаюзным лідарам абвінавачаннямі? І чаму афіцыйны Мінск не пужае перспектыва прымянення спецпараграфа 33 з боку Міжнароднай арганізацыі Працы (МАП)?

Пагаварылі з былым старшынём прафсаюза РЭП Васілём Завадскім, які ў лютым 2021 года збег ад крымінальнага пераследу за мяжу.

– Вылучаныя лідарам прафсаюза абвінавачванні, мякка кажучы, выклікаюць здзіўленне. Ведаючы прафсаюзныя справы знутры, людзей, якіх спрабуюць абвінаваціць у здзяйсненні гэтых “злачынстваў”, такога і блізка дапусціць не магу. Бераснеў, Фядыніч, а тым болей Арэшка заўсёды вельмі асцярожна ставіліся да ўсялякіх заклікаў (мяркую, што менавіта пра заклікі да санкцый ідзе гаворка, калі кажуць пра шкоду нацыянальным інтарэсам); прафсаюз займаў вельмі ўзважаную пазіцыю і ніколі не ўхваляўсанкцыі, цудоўна разумеючы, што яны перш за ўсё б’юць па працоўным люду, правы якіх прафсаюз і абараняў.

Што да абвіначванняў у экстрэмізме… Ведаеце, усё жыццё лідары прафсаюза аказвалі дапамогу іншым людзям, якія сутыкаліся з парушэннем сацыяльных і працоўных стандартаў. Калі ў нашай дзяржаве сёння абарона элементарных правоў (нават не палітычных правоў) ужо лічыцца экстрэмізмам, то гэта найперш сведчыць пра становішча самой дзяржавы.

Абвінавачванне ў распальванні варожасці з той жа оперы: калі заклікі да выканання законаў, Крымінальнага кодэкса ў сферы сацыяльных і працоўных правоў аб’яўлены “экстрэмізмам”, то гэта сведчыць толькі пра нездаровую атмасферу, якая ўсталявалася ў дзяржаве.

Як сёння ў краіне ўсё стабільна і развіваецца, то скуль бяруцца сотні і тысячы экстрэмістаў, а сярод тэрарыстаў беларусаў больш, чым ІГІЛаўцаў?.. Значыць, у нашым каралеўстве нешта не тое.

– Чаму рэжым ліквідаваў усе незалежныя прафсаюзы?

– На жаль, можна казаць, што ў гэтых дзеяннях ёёсць свая логіка, прынамсі, яе можна ўбачыць – тут намер задушыць усё незалежнае, усё жывое: грамадскія арганізацыі, людзей прымусіць маўчаць, сядзець ціха пад венікам, не дазваляючы не толькі нешта сваё рабіць, але і гаварыць няправільныя рэчы. Наступным крокам можа стаць забарона на незалежныя думкі, хаця гэта і складаней.

Зразумела, што рэжым убачыў пагрозу свайму існаванню ў іншадумстве. І не знайшоў нічога іншага, як павярнуць у махровыя савецкія часы: калі была адзіная ідэалогія, а нязгодных аб’яўлялі ворагамі народа і кідалі ў псіхушкі. Рэжым пайшоў пратаптанай дарожкай, бо не здольны стварыць нешта сваё, крэатыўнае.

Гэта сведчыць пра тое, што на першым плане – захванне ўлады тымі людзьмі, якія сёння ўтрымліваюць яе фізічна. І хоць на словах гавораць пра сацыяльную дзяржаву, прафсаюзы ў гэтай сістэме ўлады аказаліся “лішнімі”. У любой цывілізаванай дзяржаве прафсаюзы дапамагаюць выяўляць хібы ў сацыяльнай палітыцы, з’яўляюцца сацыяльным громаадводам; прафсаюзы могуць ствараць нязручнасці для наймальнікаў, а ў цэлым для дзяржавы, калі казаць пра дзяржаўны інтарэс, прыносіць толькі выгоду. Калі дзяржава знішчае прафсаюзы, то гэта сведчыць, што на першым плане не інтарэсы працоўных, увогуле грамадзянаў, а імкненне ўсімі сродкамі захаваць сваю ўладу. І вынішчаецца ўсё, што патэнцыяльна можа перашкодзіць дасягненню гэтай задачы.

– Ці можа МАП прымяніць спецпараграф у адносінах да афіцыйнага Мінска? Гэты механізм прымяняўся толькі аднойчы за ўсю гісторыю існавання арганізацыі – супраць М’янмы.

– МАП безумоўна можа ўвесці спецпараграф 33. І зробленыя крокі сведчаць пра рух менавіта ў гэтым накірунку.

Але задача рэжыму, паўтаруся, любымі сродкамі захаваць сваю ўладу. І на гэтым шляху яго не спыняюць ні пагрозы санкцый, рэпрэсіі толькі ўзмацняюцца, становяцца больш жорсткімі, ахопліваюць усё новыя і новыя слаі грамадства. Спецпараграф 33 прадугледжвае сапраўды дастаткова жорсткія санкцыі. Але новыя санкцыі наўрад ці спалохаюць тых, хто сёня прыбраў да рук уладу.